NIKO PRE NJE NIJE IMAO PRISTUP DRŽAVNOJ POLITICI! Bila je jedna od najprosvećenijih žena u Srbiji tog vremena, a na svom dvoru je osnovala internat!

Neobična vladarka iz kuće Nemanjića imala je velikog udela u istoriji Srbije više od šest decenija.

Nije tačno utvđeno iz koje je grane anžujske porodice – vladara Francuske, Sicilije i delova vizantijskog carstva došla. Neki smatraju da je bila u srodstvu sa samim Šarlom Anžujskim, napuljskim krajem, drugi da je potomak francuskih plemića koji su vladali grčkim oblastima, treći kažu da je ćerka Isaka Drugoj Anđela i mađarske princeze Margarete-Marije. Rodila je petoro dece, Dragutina i Milutina, koji su postali kraljevi srpski, kao i kćerku Brnču, udatu za župana Đurđa, sina Stefana koji je umro mlad, i još jednu kćerku, kojoj se ne zna ime.

Kraljica „oštra rečju, a blaga po prirodi, neporočna životom, u zapovedanju krotka...“ bila je jedna od najprosvećenijih žena u Srbiji tog vremena. Govorila je više stranih jezika, a kasnije upravljanje delovima srpske države svedoči i o njenim političkim veštinama. „Poznavajući sve knjige bila je gotova da odgovori svakome ko je pita“, beleži njen biograf.

Informer

Srpski dvor obogatila je tekovinama dalekog sveta u kome je odrasla, pa je zahvaljujući njoj nastala dvorska biblioteka, sastavljale su se „knjige božastvene“. Na svom dvoru u Brnjacima osnovala je internat za devojke bez roditelja i one iz siromašnih kuća, prvu poznatu žensku školu u Evropi u okviru kraljevskog dvora. Devojke je podučavala ručnom radu i kućnim poslovima, vaspitanju dece, ali im je davala i muzičko i osnovno literarno obrazovanje. Njene štićenice su po pravilu dobijale i dobre muževe, a kraljica se starala da za svaku obezbedi pristojan miraz.

Kraljica se razlikovala od drugih vladarki tog toba i po tome što je bila veoma zainteresovana za političku situaciju svoje zemlje. Kraljice obično nisu imale pristup državnoj politici, a ona je, nakon što je princ Dragutin svrgao oca s prestola 1276. godine, na upravljanje dobila oblast Zete, Trebinja, krajeve oko Plava i Gornjeg Ibra. Posle smrti kralja Uroša I, monaha Simona, kraljica takozvanim „Zemljama kraljice matere“ upravlja skoro tri decenije.

Oko 1280. godine zamonašila se u pravoslavnoj crkvi Svetog Nikole u Skadru. I kao monahinja Jelisaveta nastavila je da živi na svom dvoru u Brnjacima i da vlada kao kraljica. Asketski skromna, uspela je da svoj dvor saačuva od elitizma, kulturu da približi narodu.

Informer

Kraljica Jelena Anžujska umrla je 1314. godine i sahranjena je u grobnici gradačke crkve. Legenda kaže da se posle tri godine javila jednom monahu u snu i tražila da izvade njeno telo iz zemlje. To je i učijeno, u grobu je pronađeno telo „gde leži kao u rosi“, posle čega je i kanonizovana. Manastir Gradac je više puta bio pustošen, mošti su nestale, a u manastiru Tvrdoš kao veliku svetinja čuva se ruka ove nesvakidašnje žene.

BONUS VIDEO: