LUNARNI KALENDAR: Kako se određuje datum Vaskrsa?

U skladu sa konvencijom o ovom prazniku koja je usvojena u doba cara Konstantina i koja se u hrišćanskom svetu koristi već 17 vekova, potreba da se što tačnije odredi datum Vaskrsa dovela je i do više reformi kalendara, one najpoznatije pape Grigorija, ali i drugih, manjih popravki.

Određivanje datuma Vaskrsa predstavlja, inače, jednu od retkih tekovina drevnog lunarnog kalendara koje su preživele u hrišćanskoj civilizaciji.

Savremeni kalendar je deo rimske tradicije i to je takozvani solarni kalendar - u njemu godina odgovara periodu revolucije Zemlje oko Sunca, dok se u Starom veku koristio i danas sasvim neintuitivan lunarni kalendar, zasnovan na periodičnosti rotacije Meseca oko Zemlje.

Kako se određuje datum Vaskrsa? Po rasprostranjenoj definiciji, vaskršnja nedelja se određuje kao nedelja u sedmici posle punog Meseca koji se javi posle prolećne ravnodnevice (20. odnosno 21. marta).

Posmatran sa zemlje, Mesec uobičajeno prolazi kroz četiri svoje mene, od mladine do uštapa, punog Meseca, koji se neposredno po dolasku proleća, tradicionalno naziva pashalni. Po pravilu, ako se ovaj, prvi prolećni uštap dogodi u nedelju, za Vaskrs se uzima sledeća nedelja.

Zato Vaskrs može biti bilo koji od 35 dana posle prolećne ravnodnevice, od 22. marta do 25. aprila. Pošto su u julijanskom kalendaru datumi pomereni, pravoslavni Vaskrs može biti između 4. aprila i 8. maja. Vaskrsi se, inače, mogu poklopiti samo između 4. i 25. aprila, a po Dirihleovom principu, to se može desiti u tri od pet mogućih sedmica.