Da li termini "prvi zaraženi" i "nulti pacijent" imaju isto značenje? (ISPRAVKA)
Podeli vest
“Nulti pacijent” je jedan od zvučnih termina koje čujemo i čitamo otkako je počela pandemija SARS-CoV-2. Šta taj termin zapravo znači i da li se radi o sinonimu termina “prvi zaraženi”, za “Raskrinkavanje” pojašnjava epidemiologinja doc. dr. Enisa Ademović.
ermin “nulti pacijent” ne označava isto što i termin “prvi zaraženi”. Da bismo saznali u čemu je razlika između ovih termina i kako se ispravno koriste, kontaktirali smo doktoricu Enisu Ademović, docenticu na Katedri za epidemiologiju i biostatistiku na Medicinskom fakultetu Univerizeta u Sarajevu, koja nam je pojasnila značenje i pravilnu upotrebu ovih termina:
Odluka Vlade Srbije da zbog epidemije korona virusa privremeno zabrani ulazak u Srbiju ljudima iz pojedinih zemalja odnosno ugroženih područja, sa severa Italije, delova Švajcarske, Južne Koreje i iz određenih pokrajina Kine, kao i iz Irana, rastužila je naše ljude koji rade i žive u ovim delovima sveta
10.03.2020
12:15
Istraživanje epidemije je široka i posebna oblast u epidemiologiji i za objašnjavanje njenih principa, korištenih termina, metoda i drugih specifičnosti zahtjeva puno više prostora i vremena za pojašnjenje, da bi čitalac, kojem to nije struka, mogao na ispravan način razumjeti. Ovdje smo se ograničili samo na neke termine koji se koriste u istraživanju epidemije, a koje je teško objasniti izolovano bez pojašnjenja ostalih termina u istraživanju epidemije. Suštinsko razumjevanje zahtjeva mnogo šira i dublja pojašnjenja, kao i objašnjenje epidemiologije, odnosno, lanca transmisije određene zarazne bolesti za koju se ti termini koriste.
Za navedene, tražene termine u riječniku epidemiologije “A Dictionary of epidemiology” (Last JM., 2008), indeks slučaj („index case“) je definisan kao prvi zabilježeni slučaj/slučajevi određene bolesti u definiranoj grupi (porodica, populacija) koja je privukla pažnju istraživača. Ako to posmatramo kroz sistem nadzora nad zaraznim bolestima, koji prema definiciji predstavlja “sistematsko prikupljanje podataka o određenim bolestima ili stanjima, analiza i interpretacija tih podataka kao i njihova distribucija svim učesnicima u sistemu nadzora, kao i ostalim zainteresovanim, a u cilju bolje prevencije i kontrole tih bolesti” , na određenom geografskom području, npr. u nekoj zemlji, u slučajevima kada je epidemija otkrivena putem nadzora, to mogu biti oni slučajevi sa kojim zdravstveni sistem bilježi prisustvo određene bolesti u svom sistemu u određenoj populaciji, odnoseći se na one bolesti koje nisu bile prisutne u nekom predhodnom definisanom periodu, ili se radi o novoj bolesti. Ukoliko je određeno zarazno oboljenje stalno prisutno u određenoj populaciji u određenom broju, onda se kroz ovaj sistem može uočiti ako dođe do neuobičajenog povećanja broja slučajeva te bolesti koji se očekuje za to stanovništvo u određenom području i određenom vremenu.
Termin prvi slučaj („primary case“) u riječniku epidemiologije “A Dictionary of epidemiology “ (Last JM., 2008) je definisan kao osoba koja je donijela bolest u određenu grupu ljudi, npr u škole, zajednicu, zemlju. Za mnoge epidemije, primarni slučaj se otkrije naknadnim istraživanjem ili, i nakon sveobuhvatnog istraživanja, za tu epidemiju ostaje nepoznat, dok s druge strane, u nekim epidemijama primarni slučaj i indeks slučaj određene zarazne bolesti mogu biti isti slučaj.
Iz ovoga možemo zaključiti da Mattia jeste index slučaj (ili, kolokvijalno, “nulti pacijent”). Međutim, on nije prvi slučaj, to jest “prvi zaraženi”, kako su to navele Večernje novosti. U članku “Moguće je da je koronavirus u Italiju došao iz Njemačke, kažu naučnici”, objavljenom 11. marta 2020. godine na Reuters-u, Massimo Galli, rukovodilac istraživačke grupe univerziteta i rukovodilac odjeljenja za zarazne bolesti u milanskoj bolnici Sacco, navodi da se zaraza koronavirusom u Italiji počela širiti znatno prije nego što se Mattia prvi put javio u bolnicu u gradu Codogno u Lombardiji (18. februar), što implicira da on nije mogao biti primarni slučaj.
On [Massimo Galli] je rekao da su njihove analize pokazale da je širenje zaraze u Italiji moralo započeti nekad između 25. i 26. januara, što je dosta prije nego je prvom pacijentu zvanično dijagnosticirana zaraza u Codognou, gradu na sjeveru zemlje. (...)
Doktori su prvobitno vjerovali da je se pacijent iz Codogna, 38-godišnji muškarac imena Mattia, zarazio od kolege koji se nedugo prije kontakta vratio sa poslovnog putovanja iz Kine. Međutim, muškarac je testiran i rezultati su bili negativni, što znači da se lov na izvor zaraze nastavlja.
Zbunjenost oko ovih termina ne vlada samo u medijima u regiji. Različite “titule” dodane 38-godišnjaku iz Italije, pronašli smo i u raznim svjetskim medijima. Tako su sagovornici u članku New York Timesa “Italija, novi centar pandemije”, objavljenog 21. marta ove godine upotrijebili i termin “pacijent broj 1” nastojeći objasniti da Mattia nije bio primarni slučaj, nego prvi pacijent.
“Osoba koju zovemo “pacijentom broj jedan” vrlo vjerovatno je pacijent broj 200“ kaže epidemiolog Fabrizio Pregliasco.
Upotrebu iste fraze nalazimo i u članku italijanskog lista Corriere della Sera (10.03.2020.) sa kojeg su regionalni mediji, pa tako i Dalmacija news, preuzele vijest. Međutim, prilikom prenošenja vijesti, portal Dalmacija news je promijenio termin “pacijent broj jedan” (ita. Paziente Uno) u “prvi zaraženi”, što je, ako posmatramo kontekst cijele vijesti, neispravno.
Koliko je zapravo teško otkriti porijeklo zaraze tj. primarni slučaj, pojašnjava docentica Ademović:
Kao što je predhodno navedeno, nakon zabilježenog prvog slučaja oboljenja od neke zarazne bolesti, koji je bio znak “uzbune” za reagovanje zdravstvenog sistema, ili je privukao pažnju istraživača, u kasnijem toku istraživanja epidemije, primjenom epidemioloških metoda se može otkriti prisustvo ranijih slučajeva povezanih sa izbijanjem te epidemije, odnosno slučajeva koji za tu epidemiju mogu biti izvor zaraze. U istraživanju epidemije je jako bitno poznavanje lanca transmisije te zarazne bolesti, ukoliko je uzročnik poznat, odnosno, uvjeta koji su neophodni da bi nastalo određeno zarazno oboljenje, odnosno, šta je rezervoar zaraze za to oboljenje, izvor zaraze koji može biti bolestan ili zdrav čovjek, životinja ili lešina (kod bolesti koji se prenose sa životinja na čovjeka), na koji način se prenosi određeno zarazno oboljenje, koje je ulazno mjesto u čovjekov organizam, koja populacija je posebno osjetljiva na zaražavanje od te bolesti.
Docentica Ademović ponudila nam je i primjer otkrivanja primarnog slučaja u nedavnoj epidemiji Ebole:
Npr. u epidemiji Ebole u zapadnoj Africi (2014.- 2016.), 23. marta 2014. godine je prijavljen prvi slučaj oboljelog od Ebola virus oboljenja, od strane zdravstvenih institucija Gvineje Svjetskoj zdravstvenoj organizaciji (SZO).
Tragom objašnjenja kako se zarazio prvi zabilježeni slučaj u epidemiji Ebole 2014-2016 godine, kasnijim retrospektivnim istraživanjem koje je sprovela Svetska zdravstvena organizacija (SZO) je utvrđeno da je pvi slučaj epidemije Ebole u zapadnoj Africi bio dječak, star 18 mjeseci, stanovnik sela Meliandou u Gvineji koji je 26. decembra 2013. godine razvio simptome karakteristične za Ebolu, temperaturu, tamnu stolicu i povraćanje i nakon dva dana egzitirao (umro). Kako se dječak zarazio nije identificirano, ali pretpostavlja se da je najvjerovatnije kontaktom sa zaraženom divljom životinjom. Slijedeće sedmice u januaru 2014 godine, nekoliko članova dječakove obitelji je razvilo slične simptome sa rapidnim razvojem smrtnih ishoda. Za objašnjenje mogućih načina prenosa infekcije između ovdje opisanih slučajeva Ebole, neophodno je poznavanje lanca transmisije virusa Ebole, koji nam objašnjava koji su sve uvjeti neophodni da bi nastalo Ebola virusno oboljenje.
*Ebola je zarazno oboljenje koje uzrokuje virus Ebole koji pripada porodici Filoviridae, roda Ebolavirus, i za kojeg je veći broj epidemioloških i ekoloških studija pokazao da je prirodni rezervoar slijepi miš, a da se čovjek najčešće zarazi kontaktom sa zaraženim divljim primatima (šimpazama, gorilama) boraveći u prirodi. Infekcija sa čovjeka na čovjeka (interhumana transmisija) nastaje kada čovjek preko oštećene kože, sluznica oka, usta i nosa dođe u kontakt sa krvlju i tjelesnim tečnostima zaražene osobe (urin, pljuvačka, znoj, feces, povraćeni sadržaj, majčino mlijeko, sjemena tečnost), kao i kontaktom sa kontaminiranim predmetima, a u nekim zemljama Afrike gdje je običaj umrlog dodirivati na sahrani i kontaktom sa umrlim. Inkubacioni period – vrijeme od ulaska virusa Ebole u organizam čovjeka do nastanka prvih simptoma se kreće od 2-21 dan.
Šta su "klasteri", šta epidemija i pandemija, a šta "outbreak" zarazne bolesti?
Doc. dr. Enisa Ademović se u svom odgovoru osvrnula na još nekoliko termina koji se ovih dana često mogu čuti ili pročitati u domaćim i svjetskim medijima:
“Klaster predstavlja grupiranje (clustering) slučajeva određene bolesti u određenom prostoru i/ili vremenu, u kojem se naglasak stavlja na geografsko grupiranje slučajeva i za koje se sumnja da je veći od onoga koji se očekuje, iako očekivani broj nije poznat, te koji obično upozorava na mogući nastanak epidemije”.
“Epidemija se definiše kao pojava poremećaja zdravlja (koji može biti različite etiologije, zarazne, nezarazne-hronične, traumatske ili nepoznate) u neočekivanom broju slučajeva, vremenu, mjestu i za to stanovništvo (npr. neuobičajen porast broja slučajeva od određene zarazne bolesti u odnosu na broj slučajeva u predhodnoj godini u istom mjesecu). Takođe, pojava dva ili više međusobno povezanih slučajeva oboljenja od zarazne bolesti, koja se nikada ranije nisu pojavljivala ili se više godina nisu pojavljivala na jednom području predstavlja epidemiju, kao i u slučaju pojave većeg broja slučajeva oboljenja čiji je uzročnik nepoznat, a praćeno je povišenom temperaturom (febrilnim stanjem). Predhodno je navedeno da se epidemije mogu otkriti putem sistema nadzora, ali se u prosjeku u oko 40% slučajeva, epidemije otkrije putem medija.”
“Takođe, postoji određena razlika u terminima epidemija i outbreak koji se takođe koristi za epidemiju. Termin epidemija se koristi kada se radi o neočekivanom porastu broja slučajeva određene bolesti u odnosu na broj koji se očekuje kroz duži vremenski period na širem geografskom području i koji može trajati mjesecima pa i par godina, a termin outbreak kada je neočekivano povećanje broja slučajeva nastalo u kraćem vremenskom periodu, na manjem području (npr trovanje hranom na svadbi, ili trovanje hranom u nekoliko domaćinstava).”
„Pandemija predstavlja epidemiju koja se proširila na nekoliko zemalja ili na nekoliko kontinenata pogađajući ogroman broj ljudi“.
Dakle, navodi u kojima je Mattia opisan kao “nulti pacijent” su tačni, jer se zaista radi o prvoj osobi koju je zdravstveni sistem u Italiji registrovao kao zaraženu virusom SARS-CoV-2, to jest o “indeks slučaju”. Tvrdnja da se radi o “prvom zaraženom”, pak, nije tačna - jer Mattia nije bio ono što se stručno naziva “primarni slučaj”
Komentare objavljujemo prema vremenu njihovog pristizanja. Prednost u objavljivanju komentara imaće
registrovani korisnici. Molimo Vas da ne pišete komentare velikim slovima, kao i da vodite računa o pravopisu.
Redakcija Informer.rs zadržava pravo izbora, brisanja komentara, ili modifikacije komentara koji će biti objavljeni.
Prema Zakonu o informisanju zabranjeno je objavljivanje svih sadržaja koji podstiču diskriminaciju, mržnju ili
nasilje protiv lica ili grupe lica zbog njihovog pripadanja ili nepripadanja određenoj rasi, veri, naciji,
etničkoj grupi, polu ili zbog njihovog seksualnog opredeljenja.
Nećemo objavljivati komentare koji sadrže govor mržnje, psovke i uvrede. Sadržaj objavljenih komentara ne
predstavlja stavove redakcije Informera ili portala Informer.rs, već isključivo stavove autora komentara.
Sugestije ili primedbe možete da šaljete na redakcija@informer.rs.
Odluka Vlade Srbije da zbog epidemije korona virusa privremeno zabrani ulazak u Srbiju ljudima iz pojedinih zemalja odnosno ugroženih područja, sa severa Italije, delova Švajcarske, Južne Koreje i iz određenih pokrajina Kine, kao i iz Irana, rastužila je naše ljude koji rade i žive u ovim delovima sveta
Mornarička pešadija Crnomorske flote ruske vojne grupacije „Sever“ uništila je kolonu oklopnih vozila OSU i izvela kontranapad položaje neprijatelja u Kurskoj oblasti, saopštilo je Ministarstvo odbrane Rusije.
Ukrajinska 47. mehanizovana brigada juče je objavila video na društvenim mrežama za koji tvrdi da prikazuje američki tenk Abrams i borbeno vozilo pešadije Bredli u akciji u ruskoj oblasti Kursk.
Politički analitičar Veljko Jovanović koji je pretučen večeras nakon lekarske intervencije kojoj je podvrgnut u Zemunskoj bolnici prebačen je sanitetskim bozilom u Urgentni centar.
Politički analitičar Veljko Jovanović pretučen je večeras na Novom Beogradu i tom prilikom zadobio povrede zbog kojih je hospitalizovan, a napadači su uhapšeni.
Potpredsednik Vlade i ministar unutrašnjih poslova Ivica Dačić izjavio je da je beogradska policija uhapsila lice osumnjičeno za napad na Veljka Jovanovića, koje je u policijskim dosijeima evidentirano za drogu, oružje, teške telesne povrede i nasilničko ponašanje.
Srpski državljanin (48) uhapšen je u Valensiji, kada je otkriveno da ima laboratoriju za veštački uzgoj marihuane. Tom priilikom zaplenjeno je više od 1.000 stabljika pomenute biljke, kao i kompletna oprema!
Damir I. (23) osumnjičen je da je nasmrt pretukao svoju partnerku Draganu M. (23), a ranije je hapšen jer je nožem izbo trudnu suprugu Draganu V. jer mu je rekla da dete nije njegovo!
U Pančevu se dogodio jako uznemirujući slušaj vršnjačkog nasilja, kada je osmogodišnjakinja agresivno i podlo seksualno zlostavljala devojčicu koja je dve godine starija od nje.
Sve češće profesori u osnovnim školama ne dozvoljavaju đacima da testove i kontrolne zadatke ponesu kući. Zbog ovog trenda bune se i deca i roditelji, ali zakon je po tom pitanju jasan.
Učenik drugog razreda Tehničke škole u Smederevu, star 16 godina, pao je sa drugog sprata tokom nastave u drugoj smeni, potvrdili su za Informer.rs iz PU Smederevo.
Fudbalerke Srbije igraće u finalu plej-ofa za plasman na Evropsko prvenstvo, pošto su večeras ubedljivo su pobedile Bosnu i Hercegovinu sa 4:1 (2:1) u revanšu baraža polufinala.
Učenik proslavljenog MMA trenera - Džona Kavanoa, inače mentora Konora MekGregora, na svom "Instagramu" podelio je snimak herojskog čina polaznika njegove MMA akademije.
Mlada italijanska skijašica Matilda Lorenci (19) podlegla je povredama posle teškog pada na treningu, saopštila je Međunarodna skijaška i snoubord federacija.
Novinari španske "Marke" zaratili uživo u programu tokom otvorenog panela dan nakon što je Zlatnu loptu dobio vezista Mančester sitija - Rodri, a ne Vinisijus Žunior.
Od 7. novembra, domaće bioskope preplaviće adrenalinska praznična avantura – ,"Crveni”, film koji kombinuje duh Božića sa uzbudljivom akcijom i urnebesnom zabavom! Na čelu impresivne glumačke ekipe je Dvejn Džonson, koji igra Šefa obezbeđenja Severnog pola, dok režiju potpisuje Džejk Kasdan, poznat po hitovima iz serijala ,,Džumandži.”
U Jugoslovenskoj kinoteci su, 28. oktobra, svečano otvoreni legat Danila Bate Stojkovića, dve prateće izložbe i retrospektiva njegovih filmova, povodom 90 godina od rođenja togvelikana srpskog glumišta.
Duhovna muzika pronašla je odavno put do srca publike, te je na svakom koncertu velike umetnice Danice Crnogorčević sala prepuna i uvek se traži koja karta viška, jer osim dobro poznate "Veseli se srpski rode", u pratnji benda izvode se pesme sa stihovima vladike Nikolaja Velimirovića "Marijo slavna", "Govori, Gospode", "Vjera vječna, vjera slavna"...
U mnogim kulturama širom sveta, sujeverja o određenim predmetima i pojavama u kućama oblikovala su verovanja o tome šta donosi nesreću, a ovo je pet najpoznatijih.
Jedan od najpoznatijih stogodišnjaka, Francuskinja Žanin Luis Kalment, koja je živela 122 godine, otkrila je da je svakodnevno konzumirala tri namirnice.
Ostavite komentar
Pravila komentarisanja:
Komentare objavljujemo prema vremenu njihovog pristizanja. Prednost u objavljivanju komentara imaće registrovani korisnici. Molimo Vas da ne pišete komentare velikim slovima, kao i da vodite računa o pravopisu.
Redakcija Informer.rs zadržava pravo izbora, brisanja komentara, ili modifikacije komentara koji će biti objavljeni. Prema Zakonu o informisanju zabranjeno je objavljivanje svih sadržaja koji podstiču diskriminaciju, mržnju ili nasilje protiv lica ili grupe lica zbog njihovog pripadanja ili nepripadanja određenoj rasi, veri, naciji, etničkoj grupi, polu ili zbog njihovog seksualnog opredeljenja.
Nećemo objavljivati komentare koji sadrže govor mržnje, psovke i uvrede. Sadržaj objavljenih komentara ne predstavlja stavove redakcije Informera ili portala Informer.rs, već isključivo stavove autora komentara.
Sugestije ili primedbe možete da šaljete na redakcija@informer.rs.