NEMA MIRA OD NASTANKA IZRAELA! Sukob u Pojasu Gaze i istorija konflikta Jevreja i Palestinaca

Sukob u Pojasu Gaze, gusto naseljenom području koje čini uzak primorski pojas između Izraela i Egipta, dužine 40 i širine 10 kilometara, deo je arapsko-izraelskog sukoba koji traje od nastanka države Izrael

Nakon raspada Osmanlijskog carstva, deo njegovih teritorija na Bliskom istoku bio je pod britanskom kontrolom pod mandatom Lige naroda. Generalna skupština UN-a je 1947. godine usvojila Rezoluciju prema kojoj je britanski mandat prestao da postoji i preporučeno je da se na toj teritoriji do 1948. osnuju dve države - arapska i jevrejska.

Arapska zajednica je ovu podelu Palestine smatrala nepoštenom, jer su na teritoriji živeli mnogi Arapi koji su, prema planu UN-a, dodeljeni jevrejskoj državi. Odmah nakon proglašenja Izraela maja 1948, Liga arapskih država objavila je rat novoj zemlji. U napadu na Izrael bili su uključeni Egipat, Sirija, Transjordan, Irak i Liban. Tako je počeo arapsko-izraelski sukob, koji se smatra jednim od najdužih u modenoj istoriji.

Srž konflikta nalazi se u tome da Palestina traži punu nezavisnost od Izraela, te napuštanje svih izraelskih vojnika sa njenih teritorija, dok izraelski ortodoksni Jevreji, nacionalisti i desničari to odbijaju, jer smatraju da Zapadna obala i Gaza istorijski pripadaju Jevrejima.
 

Foto: Tanjug/AP

Smatraju da Palestinci nisu narod, da nisu postojali pre osnivanja države Izrael 1948. godine, već da su palestinski nacionalizam izmislile arapski vođe kako bi uništili Izrael.

Uprkos dugogodišnjim naporima međunarodne zajednice da se reši ovaj spor i uprkos tome što je Izrael sklopio mir sa Egiptom i Jordanom, Izraelci i Palestinci do danas nisu uspeli da postignu mirovni dogovor.

Glavni kamen spoticaja su status Jerusalima, koji obe strane smatraju svetim mestom, međusobno priznanje, granice, bezbednost, pravo na vodu uz reku Jordan, izraelska naselja na Zapadnoj obali, palestinska sloboda kretanja i pravo Palestinaca na povratak unutar granica Izraela nakon egzodusa nastalog usled izraelskog rata za nezavisnost.

Arafat i Abas

Prestanak sukoba se često navodi kao moguće rešenje dve države, a prema istraživanjima većina Izraelaca i Palestinaca smatra da je to najbolja solucija. Ipak, nepoverenje i trzavice su često znale da eskaliraju: prva i druga intifada su odnele na hiljade života na obe strane, uz izostanak bilo kakvog rešenja.
 

Foto: Tanjug/AP

Obe strane su odbile da dele istu teritoriju sa drugom stranom, iz straha od dominacije. Jaser Arafat postao je formalni vođa pokreta za samostalnu Palestinu u 20. veku, ali izraelski službenici gledali su na njega negativno i optuživali ga da podržava terorizam protiv Jevreja.

Nakon Arafatove smrti 2004, njegov naslednik Mahmud Abas pokušao je da pokrene novu rundu mirovnih pregovora, ali bez uspeha. Iako se odnos u međuvremenu poboljšao sa Zapadnom obalom, stanje ostaje eksplozivno u Gazi, gde su vođena dva rata, od kojih je poslednji bio 2014. godine.

Između 1993. i 2000. broj izraelskih doseljenika povećao se za 117 odsto u Gazi i najmanje 46 procenata u Zapadnoj obali. Izrael je, takođe, ukinuo dozvole za prebivalište palestinskim prebivaocima u istočnom Jerusalimu koji nisu imali dokumente kojim bi dokazali da je njihovo središte života unutar Jerusalima.

Terorizam i odmazde

Tako je 1.641 Palestininac izgubio pravo na boravak u Jerusalimu između 1996. i 1998. godine. Sukob je odneo preko 20.000 života od 1948. na obe strane. Posljednji mirovni pregovori prekinuti su 2014. godine.

Foto: Tanjug/AP

Izraelski premier Benjamin Netanjahu izjavio je 2015. da neće dozvoliti palestinsku državu zapadno od Jordana. Od 50-ih godina 20. veka, grupe terorista redovno su se infiltrirale na teritoriju Izraela iz pojasa Gaze, organizirajući sabotaže i terorističke napade.

Izraelska vojska preduzela je odmazde, a zbog akcija arapskih terorista Izrael je preuzeo kontrolu nad pojasom Gaze. Područje Gaze čini uzak primorski pojas između Izraela i Egipta, dužine 40 i širine 10 kilometara.

Nakon proglašenja nezavisnosti Izraela 1948, tu je formirano nekoliko izbegličkih kampova za proterane Palestince, u kojima se još uvek nalazi oko 500.000 ljudi. Sa ukupno milion i po stanovnika, Gaza je jedno od najgušće naseljenih i istovremeno najsiromašnijih područja na svetu.

Zid i brisani prostor

Rašireno siromaštvo, zajednička granica sa Egiptom preko koje se mogu prokrijumčariti oružje i eksploziv i pre svega, krvavi obračuni sa Izraelcima stvorili su od nje najtvrđe uporište ekstremističkih palestinskih organizacija. Hamas, Islamski džihad i ostali uvek su u Gazi imali više pristalica nego na Zapadnoj obali. Ni izraelsko povlačenje 2005. nije mnogo promenilo situaciju.
 

Foto: Tanjug/AP

Duž čitave granice sa Izraelom sagrađen je visok zid sa dosta brisanog prostora sa palestinske strane, da bi sprečio upade militantnih odreda i bombaša samoubica. Izrael pod kontrolom drži i granične prelaze, vazdušni prostor i obalu, dovod vode i struje, uvoz i izvoz, naplatu poreza i čitav protok novca sa inostranstvom uključujući i donacije, tako da se Gaza može vrlo brzo i efikasno izolovati od ostatka sveta.

Najnoviji sukobi između Izraelaca i Palestinaca eskalirali su od ponedeljka kad je u sukobima u Jerusalimu povređeno oko 300 Palestinaca i 20-ak policajaca. Policija je upala i u džamiju Al Aksa, što Palestinci smatraju skrnavljenjem te islamske svetinje. Istog dana su Jevreji slavili Dan Jerusalima, godišnjicu zauzimanja Istočnog Jerusalima u Šestodnevnom ratu 1967. godine.

Masovni protesti Palestinaca počeli su zbog najave da bi neke porodice mogle biti izbačene iz kuća koje su ranije pripadale Jevrejima u arapskoj četvrti Šeik Džarah. Prema zakonu, Jevreji čiji su preci odande proterani u ratu 1948. mogu dobiti kuće nazad, dok to pravilo ne važi za proterane Palestince.
 

Ostavite komentar

Pošalji komentar

Pravila komentarisanja:

Komentare objavljujemo prema vremenu njihovog pristizanja. Prednost u objavljivanju komentara imaće registrovani korisnici. Molimo Vas da ne pišete komentare velikim slovima, kao i da vodite računa o pravopisu.

Redakcija Informer.rs zadržava pravo izbora, brisanja komentara, ili modifikacije komentara koji će biti objavljeni. Prema Zakonu o informisanju zabranjeno je objavljivanje svih sadržaja koji podstiču diskriminaciju, mržnju ili nasilje protiv lica ili grupe lica zbog njihovog pripadanja ili nepripadanja određenoj rasi, veri, naciji, etničkoj grupi, polu ili zbog njihovog seksualnog opredeljenja.

Nećemo objavljivati komentare koji sadrže govor mržnje, psovke i uvrede. Sadržaj objavljenih komentara ne predstavlja stavove redakcije Informera ili portala Informer.rs, već isključivo stavove autora komentara.

Sugestije ili primedbe možete da šaljete na redakcija@informer.rs.