DA LI JE TAJVAN VREDAN RATA SAD I KINE?! Američka dilema, ući u globalni sukob gde nema pobednika... Šta to znači za Japan, Filipine, Republiku Koreju?!

Na mig (medija) iz Vašingtona, u Istočnoj Aziji ovih dana se ponovo rasplamsala rasprava o mogućnosti i tajmingu rata između SAD i Kine oko Tajvana.

Javnost u Istočnoj Aziji, gde su se poslednjih meseci tenzije oko Tajvana primirile, ovih dana ponovo je uznemirila medijski tendenciozno preneta poruka američkog generala vazduhoplovstva Majkla Minihana svojim podređenima da ima osećaj da će rat za Tajvan izbiti do 2025. godine i da američki vojnici u tom regionu treba da se pripreme da, ako zatreba, nanesu poraz Kini.

Poruka objavljena u važnom američkom glasilu Vašington postu, ocenjuju pojedini analitičari u Istočnoj Aziji, namerno je prezentovana kako bi pažnju američke javnosti ponovo usmerila na tajvansko pitanje.

Analitičari smatraju da je cilj da se političke strukture u Vašingtonu podstaknu da umanje vojnu pomoć Ukrajini i sačuvaju resurse potrebne za predstojeći (eventualni) okršaj sa azijskim divom Kinom, koju puno američkih stratega, zbog njenog ekonomskog i demografskog potencijala, vide kao mnogo ozbiljniju pretnju po prevlast SAD u svetu od Rusije.

Pretnje ratom u Istočnoj Aziji koje poslednjih meseci dolaze iz Vašingtona, međutim, nailaze i na izvestan (relativno mali) otpor američkih sinologa, ekonomista i pojedinih vojnih komentatora.

Oni tvrde da Tajvan nije vredan okršaja koji bi mogao da izazove globalni ekonomski haos, prouzrokuje značajne žrtve među američkim vojnim osobljem i lako eskalira u regionalni sukob koji bi uključio zemlje koje su odskočne daske za američke trupe: Japan, Filipine, pa možda i Republiku Koreju.

Otud se postavlja pitanje koliko je Tajvan, zapravo, važan u geopolitičkom smislu i da li je zaista vredan sukoba najvećih svetskih sila.

Značaj Tajvana - pogled iz Pekinga

Gledano iz Kine, prava vrednost Tajvana leži više u kulturnoj i istorijskoj sferi, odnosno, u ponovnom uspostavljanju teritorijalne celovitosti zemlje i ujedinjenju ideološki podeljenog naroda, nego u njegovom geopolitičkom značaju koji, naravno, nije zanemarljiv.

Naime, prisustvo na Tajvanu omogućilo bi kineskoj armiji čvršću kontrolu nad pomorskim putevima kojim se kreću nafta i druge sirovine i materijali potrebni kineskoj ekonomiji i brodovi nakrcani njenim izvoznim artiklima.

S tog ostrva nadzor delatnosti američkih i japanskih snaga u lancu Rjukju, čija je najveća kopnena masa vojnim efektivima teško opterećena Okinava, bio bi znatno olakšan, a Kina bi dobila veliku prednost kada je u pitanju upućivanje vojnih plovila i letelica u prostor oko sićušnog arhipelaga Senkaku (kineski Djaoju), koji je pod japanskom upravom i leži na ogromnim rezervama prirodnog gasa i nafte nedaleko od Tajvana.

Dalje, postavljanje savremenih radara na moćne planinske masive na Tajvanu, gde čak 165 planina prelazi visinu od 3.000 metara, omogućilo bi odličan pregled zapadnog dela Tihog okeana, Istočnog i Južnog kineskog mora.

Luke na pacifičkoj obali ostrva pružile bi kineskoj mornarici priliku da se otisne duboko u Tihi okean uz osetno manji logistički teret nego što je do sada bio slučaj.

Presečen lanac američkih ostrvskih baza 

Zaposedanje Tajvana značilo bi i da je kineska armija presekla do tada neprekinuti lanac američkih ostrvskih baza koje se protežu u smeru sever-jug celom dužinom istočne obale azijskog kontinenta i oslabila vojni pritisak koji SAD i njeni saveznici kroz njih ostvaruju na Kinu.

Kao i za Vašington, i za Peking Tajvan ima veliku ekonomsku važnost, pre svega jer je on najveći svetski snabdevač poluprovodnicima, naročito najsofisticiranijim čipovima koji nalaze primenu u serverima i superkompjuterima.

Ta pozicija, međutim, poslednjih meseci počinje da erodira, budući da su u strahu od vojnog sukoba na Tajvanu, vlade SAD, Republike Koreje, Japana, pa i Kine i Evropske unije formulisale nove, kolosalne programe ulaganja u sopstvene industrije poluprovodnika, usled čega bi u narednih pet godina udeo Tajvana u svetskoj produkciji tih esencijalnih komponenti elektronskih uređaja trebalo da drastično opadne.

Značaj Tajvana - pogled iz Vašingtona

Vojno gledano, Tajvan je nesumnjivo važna karika u dugom lancu američkih baza oformljenom još krajem Drugog svetskog rata i tokom sukoba na Korejskom poluostrvu početkom pedesetih, koji se proteže od Japana na severu, preko Južne Koreje i Tajvana, do Filipina na jugu, a koji je uspostavljen da bi obuzdao širenje vojnopolitičkog uticaja komunističkih Sovjetskog Saveza i Kine na azijsko-pacifički region (Tihi okean i Istočnu Aziju).

Dakle, ako državni i vojni vrh u Vašingtonu smatraju da njihova zemlja treba da kontroliše čitav Pacifik i drži u šaci ekonomski najdinamičniji deo sveta - Istočnu Aziju, iako se ona nalazi na čak oko 11.000 kilometara daleko od matice SAD, onda dolazak Tajvana pod vlast Pekinga jeste osetan gubitak za SAD.

Tajvan, međutim, realno, nema značaj kakav mu pridaju Džon Bolton i drugi republikanski neokonzervativci. Oni tvrde da bi njegov pad u ruke Pekinga otvorio vrata za niz nasrtaja na druge ostrvske zemlje, omogućio Pekingu da zagospodari celim Pacifikom, te da bi ubrzo potom prisustvo kineskih brodova i podmornica uz obalu Kalifornije postalo svakodnevica, a svetu zapretila kineska (autoritarna) dominacija.

Ostavljajući po stranu činjenicu da je prisustvo američkih nosača aviona na nekoliko desetina kilometara od kineske obale svakodnevica za tu zemlju već gotovo čitav vek, taj argument ne uzima u obzir bitan stub dosadašnje kineske politike koji se ogleda u relativnom nemešanju u unutrašnju politiku drugih zemalja i nastojanju da se doprinese njihovom ekonomskom razvoju i bogaćenju kako bi one u budućnosti bile još veće mušterije kineske robe, kapitala i usluga.

Ona doduše ima osnova u smislu da je jasno da Kina, osim Tajvana, ima ambicije da ostvari kontrolu nad Južnim kineskim morem, te da se nastojanje najmnogoljudnije zemlje sveta da fizički ovlada tim morskim prostranstvom može smatrati ekspanzionističkim.

Kakve su ambicije Kine 

Ipak, vidno je da su ambicije Kine ograničene na prostore koji su u prošlosti bili njen deo, da su regionalne, a ne globalne prirode i da, kada bi Peking poželeo da stavi pod svoju kontrolu čitav Pacifik i ostvari planetarnu hegemoniju nalik američkoj, da bi mu za to trebalo stotine vojnih uporišta širom sveta, koje on nema i za čije uspostavljanje bi mu bile potrebne decenije.

Zato su alarmantne izjave da bi pad Tajvana doveo do domino efekta ili lančane reakcije nakon koje bi Peking, koji trenutno ima samo jedno logističko vojno uporište u inostranstvu, ovladao svetom preterane i senzacionalističke, mada jesu iskren izraz straha dela establišmenta u Vašingtonu da se doba globalne premoći njihove zemlje bliži kraju i odbijanja da se prihvati multipolarni poredak.

Naravno, moguć je argument takođe primetan u zapadnoj štampi da će se kineski relativno blaži stav i nastup prema drugim državama promeniti i postati otvoreno imperijalistički kada se ona dokopa Tajvana i odgurne američke vojne snage od svoje obale, ali on je izrazito spekulativan, predstavlja projekciju sopstvenog neokolonijalnog mentaliteta na drugog i ne uzima u obzir kulturološke razlike između kineskih i zapadnih elita, te činjenicu da je strategija neuslovljavanja investicija i ekonomske saradnje ideologijom i silom dobitna kombinacija koja je Kinu dobro služila proteklih decenija, te da su rukovodioci u Pekingu dobro svesni da bi njeno napuštanje otežalo spoljnopolitičke odnose i time dalji ekonomski razvoj i prosperitet zemlje.

Ko je i zašto za rat ili protiv rata na Tajvanu

Rat za Tajvan bi teoretski mogao Vašingtonu da posluži kao jedna vrsta Ukrajine Dalekog istoka, odnosno, kao poprište za ekonomsko i vojno iscrpljivanje Kine <https://www.rts.rs/page/stories/ci/story/2/svet/4977726/isticna-azija-proizvodjaci-cipovi-amerika-geopolitika.html>, koje bi dalo izgovor za njenu dalju demonizaciju, produbljivanje ekonomskih sankcija koje već sprovodi protiv nje, jačanje politike ekonomskog razdvajanja zapadnih država od kineskog tržišta i povećanje izdvajanja za vojsku u SAD i njihovim saveznicama.

U tom scenariju Tajvan bi funkcionisao kao povod za opšti ekonomski udar Zapada na Kinu i njenu političku destabilizaciju  izazivanjem narodnog i unutarpartijskog nezadovoljstva usled pogoršanja životnog standarda ili neuspeha eventualne vojne intervencije protiv Tajpeja. Ta mogućnost izaziva i najveću zabrinutost i osećaj nesigurnosti u Istočnoj Aziji.

Ipak, pojedini zapadni analitičari ukazuju da bi kineska armija svojim bogatim arsenalom balističkih i krstarećih raketa, a naročito onim hipersoničnim, mogla da američkoj mornarici i marincima pričini velike gubitke, i da bi rat paralizovao trgovinu u azijsko-pacifičkom regionu, što bi na obim i značaj kineske, japanske, južnokorejske i tajvanske ekonomije imalo poguban uticaj po svetsku ekonomiju i dovelo do teških nestašica, snažnih inflatornih kretanja, nezaposlenosti i političke turbulencije širom planete.

Oni zato smatraju da izveštaji poput onog Vašington posta, ali i izjava američkog predsednika Džozefa Bajdena da će njegova zemlja vojno zaštititi Tajvan, nisu izraz istinske želje da se pođe u rat zarad tog ostrva koje Kina smatra svojom neotuđivom teritorijom, već pokušaj da se oštrom retorikom Peking odvrati od eventualne pomisli da na njemu vojno interveniše.

Po toj školi razmišljanja, Sjedinjenim Državama zapravo najviše odgovara status kvo - situacija u kojoj one, podižući tenziju kroz posete američkih i drugih zapadnih parlamentaraca i ministara Tajvanu i koristeći ljutu reakciju Pekinga na te provokacije kao izgovor, povećavaju prodaju oružja tom ostrvu od 23 i po miliona stanovnika, postepeno šalju sve veći broj svojih vojnih instruktora i vrše pritisak za njegovo ekonomsko razdvajanje od matice Kine.

Potpirivanje straha u režiji medija 

U tom smislu i američka teza da bi Kina mogla da vojno napadne Tajvan najkasnije do 2027. godine kada ističe treći i verovatno poslednji mandat predsednika Si Đinpinga, koja se zasniva na njegovoj navodnoj želji da kao ujedinitelj postane nepobitno najveći lider u istoriji komunističke Kine i činjenici da kineska armija već poseduje dovoljne kapacitete za efikasan udar po tom ostrvu, čini se teatralnom, isto kao i stalno potpirivanje straha na Tajvanu i u Japanu koje režiraju američki zvaničnici i mediji tvrdnjama da intervencija Rusije u Ukrajini ohrabruje Peking da učini isto na Tajvanu.

Jer, veći vojni sukob poput temeljnog bombardovanja ili invazije je sigurno najmrskija opcija za kinesko rukovodstvo pošto bi takav razvoj događaja na Tajvanu verovatno prouzrokovao višedecenijsku mržnju prema matici, uništio ekonomiju ostrva i suštinski predstavljao bratoubilački rat.

Osim toga, Kina za pritisak na vlasti na Tajvanu ima više drugih, mekših opcija, kao što su zauzimanje malih ostrva koja su pod kontrolom Tajpeja ali se geografski nalaze na samo nekoliko kilometara od obale matice, dalekometni udari ograničeni na vojne instalacije i naročito pomorska blokada, eventualno u koordinaciji sa političkim delovanjem prokineskih elemenata unutar Tajvana.

Zato, niti je rat na Tajvanu neizbežan, niti ga vlasti u Pekingu priželjkuju kako mnogi američki politički komentatori i mediji sugerišu. Tome treba dodati da ni Tajvan, iako vrlo vredan, nije od presudne geopolitičke važnosti za SAD da bi se njegovim pokretanjem rizikovalo rapidno siromašenje desetina miliona ljudi širom planete, uključujući tu i milione američkih građana, a da ni ne govorimo o mogućoj nuklearnoj konfrontaciji dve velike sile.

 

Ostavite komentar

Pravila komentarisanja:

Komentare objavljujemo prema vremenu njihovog pristizanja. Prednost u objavljivanju komentara imaće registrovani korisnici. Molimo Vas da ne pišete komentare velikim slovima, kao i da vodite računa o pravopisu.

Redakcija Informer.rs zadržava pravo izbora, brisanja komentara, ili modifikacije komentara koji će biti objavljeni. Prema Zakonu o informisanju zabranjeno je objavljivanje svih sadržaja koji podstiču diskriminaciju, mržnju ili nasilje protiv lica ili grupe lica zbog njihovog pripadanja ili nepripadanja određenoj rasi, veri, naciji, etničkoj grupi, polu ili zbog njihovog seksualnog opredeljenja.

Nećemo objavljivati komentare koji sadrže govor mržnje, psovke i uvrede. Sadržaj objavljenih komentara ne predstavlja stavove redakcije Informera ili portala Informer.rs, već isključivo stavove autora komentara.

Sugestije ili primedbe možete da šaljete na redakcija@informer.rs.

komentari

Istina

pre 2 godine

Pričajte šta hoćete Kina uzima natrag svoje ostrvo Tajvan. A to da li će se dalje širiti njena moć duboko u Pacifik, pa sigurno da hoće, ali to neće biti agresivni, ratni model Zapada, pre svega SAD. To će biti model mirnodopskog, ekonomskog i sveopšteg civilizacijskog napretka. A to je baš ono što satanistički Zapad ne želi ni po koju cenu

0 0 Odgovori

Ostavite komentar Svi komentari