DRUŽE TITO, GOTOVO JE! Evo ko je čovek koji je na današnji dan poslao telegram Brozu da je Drugi svetski rat završen!

Kosta Nađ, partizanski komandant, general JNA i narodni heroj Jugoslavije rođen je na 13. maja 1911. godine. Bio je učesnik Španskog građanskog rata i Narodnooslobodilačke borbe, general-armije JNA, junak socijalističkog rada i narodni heroj Jugoslavije

Upravo je on čovek koji je Titu telegramom 15. maja javio i tako objavio kraj Drugog svetskog rata u Jugoslaviji, i to dva dana nakon svog rođendana.

Ali za početak, više o biografiji čoveka koji je ostavio veliki pečat u našoj istoriji.

Foto: printscreen

Rođen je 13. maja 1911. godine u Petrovaradinu. Imao je dva brata, Karla i Oskara. Osnovnu školu i nižu gimnaziju (danas viši razredi osnovne škole) završio je u Petrovaradinu. A 1926. godine počeo je da uči zanat u avio-industriji Ikarus. Zbog očevog lošeg materijalnog stanja, porodica je 1929. godine morala da se preseli iz Petrovaradina u Zagreb, gde su ubrzo umrli Kostini roditelji, Stjepan i Ana, piše Wikipedia.

Kosta je kasnije upisao Vojnu pešadijsku podoficirsku školu u Bileći. Kada je završio, 1931. godine, kao najbolji u klasi, imao je pravo izbora garnizona u kojem je želeo da službuje. Izabrao je i zadržan je u Bileći da obučava nove pitomce Školi rezervnih oficira. Tu je počeo da se zanima za marksističku literaturu i radnički pokret. Kada je vojna policija otkrila da podoficir Kosta Nađ poseduje marksističke knjige, 1932. godine, uhapšen je i odveden najpre u Nikšić, a potom u Sarajevo, gde je 1933. godine osuđen na dve godine robije. Pošto je uspeo da pobegne iz Sarajeva, otišao je u Zagreb, gde je živeo ilegalno.

Pošto su Kostina braća bili članovi Komunističke partije Jugoslavije (KPJ), i on se priključio partijskom radu, najpre u ilegalnoj štampariji Pokrajinskog komiteta KPJ za Hrvatsku, koja se nalazila u podrumu kuće u kojoj je stanovao, a potom je sarađivao i u organizaciji „Prijatelji slobode“.

Foto: printscreen

Španski građanski rat

Odmah po izbijanju Španskog građanskog rata, u proleće 1936. godine, Kosta se prijavio dr Pavlu Gregoriću, koji je organizovao slanje jugoslovenskih dobrovoljaca u Španiju. Posle nekoliko neuspelih pokušaja, uspeo je tek januara 1937. godine da ilegalno pređe granicu. Na putu do Španije, bio je zatvaran u Austriji, Švajcarskoj i Francuskoj, ali je uspeo da pređe Pirineje i 8. marta 1937. godine se prijavio u prihvatni logor dobrovoljaca u Fignerasu.

U Internacionalnim brigadama Kosta Nađ bio je vodnik, komandir čete i komandant Balkanskog bataljona. Krajem januara 1939. godine, štiteći odstupnicu hiljadama španskih izbeglica, primio je komandu jedne od dve poslednje brigade, koje su se povlačile preko Pirineja na sever. U borbama kod Bruneta i na Ebru bio je četiri puta ranjen. Dobio je čin kapetana Španske republikanske armije i odlikovan španskim republikanskim Ordenom oslobođenja, a 1937. godine primljen je u KPJ.

Pošto je Kraljevina Jugoslavija zabranila jugoslovenskim dobrovoljcima povratak u zemlju. Kosta je s nekoliko stotina Jugoslovena od februara 1939. do maja 1941. godine bio u francuskim logorima — Sen Siprijen, Girs i Verne. U maju 1941. godine s ostalim drugovima odlazi iz logora u Nemačku u radni logor Desau. To je učinjeno po preporuci rukovodstva KPJ, kako bi lakše uspeli da se prebace u okupiranu Jugoslaviju.

Narodnooslobodilačka borba

Kosta je s prvom grupom „Španaca“ stigao u Zagreb 16. jula 1941. godine. Rade Končar i Vlado Popović su ga tu zadržali do 5. avgusta, kada je poslat u Karlovac, da pomogne Operativnom rukovodstvu u organizovanju ustanka. U avgustu je delovao u Topuskom, Velikoj Kladuši, vrginmoščanskim selima i Drežnici. Zajedno sa Vladom Popovićem i vojnim rukovodiocima Korduna, učestvovao je 5. septembra na vojno-političkom savetovanju s ličkim rukovodstvom ustanka u Krbavicu.

Od 9. septembra do kraja oktobra, Kosta je po nalogu Glavnog štaba NOPO Jugoslavije, delovao u Bosanskoj krajini. Na savetovanju u Stolicama imenovan je za člana Glavnog štaba NOPO Bosne i Hercegovine. Od 6. novembra 1941. do 9. februara 1942. godine komandovao je romanijskim, jahorinskim i drugim jedinicama u istočnoj Bosni.

Foto: AP PHOTO

Kada je Vrhovni komandant NOP i DVJ Josip Broz Tito reorganizovao rukovodstvo partizanskih jedinica Bosne i Hercegovine, početkom februara 1942. godine Kosti Nađu je poverena komanda nad svim jedinicama zapadne Bosne (od reke Bosne do Une). Od 23. februara do kraja jula, kada je u zapadnu Bosnu prodrla grupa proleterskih brigada s Vrhovnim štabom, jedinice pod Kostinom komandom (oko 14.000 boraca) stvorile su ogromnu slobodnu teritoriju povezanu sa Dalmacijom, Likom, Banijom i Slavonijom.

Tokom 1942. godine partizanske jedinice, pod komandom Koste Nađa, oslobodile su: Prijedor, Krupu, Dobrljin, Ključ, Drvar, Bosanski Petrovac, Mrkonjić Grad, Jajce i dr. Od 2. do 4. novembra Kosta je rukovodio dotad najvećom operacijom u Narodnooslobodilačkom ratu — bitkom za Bihać. Njegova taktika osvajanja utvrđenih gradova, po sistemu klinova, iznenađivala je i zbunjivala neprijatelja. Vrhovni komandant NOV i POJ Josip Broz Tito je 6. novembra Kostinim jedinicama uputio priznanje i pohvalu za „junačko držanje pri oslobođenju Bihaća“.

U novembru 1942. godine, kada je osnovana Narodnooslobodilačka vojska Jugoslavije i obrazovan Prvi bosanski narodnooslobodilački korpus, Kosta je postavljen za njegovog komandanta. Vrhovni komandant Josip Broz Tito je 1. maja 1943. godine svojim najvišim komandantima dodelio oficirske činove — Kosta Nađ, Peko Dapčević i Koča Popović su tada postali pukovnici, a nekoliko meseci kasnije generali. Depeša o unapređenju Kostu je zatekla na putu za istočnu Bosnu.

Osnovni zadatak divizija kojima je od jeseni 1943. godine komandovao Kosta Nađ, bio je osiguranje planiranog prodora NOVJ na istok, u Srbiju. To je bilo moguće ostvariti tek 1944. godine, kada počinje prva faza završnih operacija za oslobođenje Jugoslavije. Početkom 1944. godine postavljen je za komandanta Glavnog štaba NOV i PO Vojvodine.

Foto: youtube

U jesen 1944. godine, i tokom zime 1944/45. godine, Kostine jedinice, koje su (1. januara prerasle u Treću armiju JA) forsirale su Dunav i Dravu, tzv. Sremski front, potpuno oslobodile Vojvodinu, Baranju i deo Slavonije. U završnim operacijama, Treća armija je tri puta pohvaljena, za borbe kod Batine, za brzi prodor uz Dravu, preko Slavonije i Podravine u Štajersku i 15. maja za slamanje neprijateljski jedinica između Celovca, Celja i Maribora.

Posleratna karijera i odlikovanja

Posle oslobođenja Jugoslavije, obavljao je niz odgovornih dužnosti u Jugoslovenskoj narodnoj armiji (JNA) — bio je načelnik Personalne uprave JNA, pomoćnik Saveznog sekretara za narodnu odbranu SFRJ i dr. Penzionisan je 1976. godine u činu generala-armije JNA.

U više saziva je bio poslanik Savezne skupštine, a od Sedmog kongresa SKJ, četiri puta je biran u Centralni komitet Saveza komunista Jugoslavije. Od 1974. do 1981. bio je predsednik Saveznog odbora SUBNOR-a Jugoslavije, a od 1981. do smrti član Saveta federacije.

Preminuo je 19. novembra 1986. godine u Beogradu. Sahranjen je, zajedno sa suprugom Dušankom (1923—1998), u Aleji zaslužnih građana na Novom groblju u Beogradu. Njihov sin Branko Nađ (1947—2017) bio je višestruki prvak Jugoslavije u automobilizmu.

Inače, zanimljiva je priča o Kosti Nađu da je upravo on javio da je rat zavšen.

Naime, nakon završetka ovih borbi Kosta Nađ je poslao Titu lakonski telegram: "Druže Tito, rat je završen".

Foto: Arhiv Srbije

I zaista, bila je to objava definitivnog kraja Drugog svetskog rata na evropskom kontinentu.

Nosilac je Partizanske spomenice 1941. i više drugih visokih jugoslovenskih odlikovanja. Odlikovan je:

• Ordenom slobode
• Ordenom junaka socijalističkog rada
• Ordenom ratne zastave
• Ordenom partizanske zvezde sa zlatnim vencem (dvaput)
• Ordenom zasluga za narod sa zlatnom zvezdom
• Ordenom bratstva i jedinstva sa zlatnim vencem
• Ordenom narodne armije sa lovorovim vencem (dvaput)
• Ordenom za vojne zasluge sa velikom zvezdom
• Ordenom za hrabrost

Ordenom narodnog heroja odlikovan je 20. decembra 1951. godine.

Bonus video:

Ostavite komentar

Pravila komentarisanja:

Komentare objavljujemo prema vremenu njihovog pristizanja. Prednost u objavljivanju komentara imaće registrovani korisnici. Molimo Vas da ne pišete komentare velikim slovima, kao i da vodite računa o pravopisu.

Redakcija Informer.rs zadržava pravo izbora, brisanja komentara, ili modifikacije komentara koji će biti objavljeni. Prema Zakonu o informisanju zabranjeno je objavljivanje svih sadržaja koji podstiču diskriminaciju, mržnju ili nasilje protiv lica ili grupe lica zbog njihovog pripadanja ili nepripadanja određenoj rasi, veri, naciji, etničkoj grupi, polu ili zbog njihovog seksualnog opredeljenja.

Nećemo objavljivati komentare koji sadrže govor mržnje, psovke i uvrede. Sadržaj objavljenih komentara ne predstavlja stavove redakcije Informera ili portala Informer.rs, već isključivo stavove autora komentara.

Sugestije ili primedbe možete da šaljete na redakcija@informer.rs.

komentari

lokman

pre 2 godine

r.i.p.

0 0 Odgovori

Ostavite komentar Svi komentari